ΚΙΣΑΜΠΑΤΖΑΚ/ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ: ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΚΟΤΕΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΠΛΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ (1941-44) ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ

ΚΙΣΑΜΠΑΤΖΑΚ/ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ: ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΝΑΓΝΩΣΗ ΤΗΣ ΣΚΟΤΕΙΝΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΗΣ ΤΕΤΡΑΠΛΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ (1941-44) ΜΕ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΤΗΝ ΠΙΕΡΙΑ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ

ΚΙΣΑΜΠΑΤΖΑΚ/ΒΕΛΟΥΧΙΩΤΗΣ

Εκδόσεις

Αδελφών Κυριακίδη α.ε.

2012, σελ. 271

Του Αντώνη Ζαρκανέλα

Με αφορμή την έκδοση του βιβλίου του συμπολίτή μας Γ. Ξανθόπουλου «Κισάμπατζακ: Ο Τραντέλλενας της Μακεδονίας. Βελουχιώτης:Ο Σταρ της Ρούμελης» πριν από λίγους μήνες παρουσιάζουμε το βιβλίο με στόχο να φέρουμε το αναγνωστικό κοινό της Πιερίας, ιδιαίτερα, κοντά σε γεγονότα όχι απλώς άγνωστα αλλά και που σκοπίμως παραποιήθηκαν από την αριστερή ιστοριογραφία και που είχαν ως αποτέλεσμα να υποτιμηθεί η ουσιαστική συνδρομή της Πιερίας στην αποτίναξη της τετραπλής κατοχής της Μακεδονίας την περίοδο 1941-44.

Η πλάστιγγα του Β Παγκοσμίου Πολέμου αρχίζει χωρίς αμφιβολία να γέρνει υπέρ των Συμμαχικών Δυνάμεων προς το τέλος του 1942 και τις αρχές του 1943 με σαφείς επιτυχίες σε όλα τα μεγάλα μέτωπα (π.χ. Β. Αφρική, Ανατολικό Μέτωπο, Ειρηνικό).

Προς το τέλος του 1941 το ΚΚΕ ίδρυσε την αντιστασιακή Οργάνωση ΕΑΜ (Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο) με στρατιωτικό σκέλος τον ΕΛΑΣ (Εθνικός Λαϊκός Απελευθερωτικός Στρατός) ενώ από την πλευρά του αστικού κόσμου δημιουργήθηκε την ίδια περίοδο ο ΕΔΕΣ (Εθνικός Δημοκρατικός Ελληνικός Σύνδεσμος) με τις Εθνικές Ομάδες Ελλήνων Ανταρτών (ΕΟΕΑ) στρατιωτικό του σκέλος και, αρχές του 1943, η ΕΚΚΑ (Εθνική Και Κοινωνική Απελευθέρωση), γνωστή και ως 5/42 Σύνταγμα Ψαρρού, των οποίων ηγούνται γνωστοί Αξιωματικοί απότακτοι του κινήματος του 1935. Το ΕΑΜ χρησιμοποιώντας τους παράνομους μηχανισμούς του ΚΚΕ μεθοδεύει τον αγώνα και προσελκύει εκμεταλλευόμενος την ασίγαστη επιθυμία του απλού Έλληνα για ελευθερία επικρατεί και με τον τρόπο αυτό γίνεται η μαζικότερη οργάνωση. Όμως είναι η μόνη οργάνωση από την αριστερά.

Μετά το φθινόπωρο του 1942 και τους πρώτους μήνες του 1943, οι Ελληνες μη κομμουνιστές πατριώτες διαπιστώνουν ότι όλο και περισσότερα από τα «κτυπήματα του ΕΛΑΣ» δεν ήταν εναντίον των δυνάμεων της τριπλής κατοχής – Γερμανών, Ιταλών, Βουλγάρων - αλλά εναντίον όλων των άλλων μη ελεγχόμενων από αυτούς αντιστασιακών οργανώσεων. Στην Αθήνα κυρίως αλλά και σε όλη την υπόλοιπη Ελλάδα οι Έλληνες μη κομμουνιστές πατριώτες διαβλέποντας τον κίνδυνο η Ελλάδα να απελευθερωθεί από τους κατακτητές αλλά να «κατακτηθεί» από τους «ελευθερωτές» σχηματίζουν μικρές, για λόγους ασφαλείας, αλλά αποτελεσματικές ομάδες αντίστασης και δολιοφθοράς των κατακτητών (π.χ. Ιερά Ταξιαρχία, Όμηρος, Κόδρος, Προμηθεύς, Μίδας 614κλπ.).

Με τον καιρό το ΕΑΜ ενώ χρησιμοποιεί αποτελεσματικά την παράνομη δράση και αυξάνει την επιρροή του, ταυτόχρονα διαφαίνονται και οι μακροπρόθεσμοι στόχοι. Την στρατολόγησή του επιτύγχανε με μικροεπεμβάσεις, που στόχευαν στο να ωθήσουν τους κατακτητές σε αντίποινα στην ύπαιθρο χώρα για να υποχρεωθούν σε φυγή οι κάτοικοι της υπαίθρου στο βουνό και ενίσχυση του αντάρτικου. Το ΚΚΕ διαθέτει μια πολιτική(ΕΑΜ) και στρατιωτική οργάνωση(ΕΛΑΣ) ενώ οι μη κομμουνιστές ελεύθεροι Έλληνες πολλές μικρές, που προσιδιάζουν εξάλλου με τον χαρακτήρα του μη στρατευμένου σε κόμμα και σκοπιμότητες Έλληνα.

Από τα μέσα του 1943 οι μη κομμουνιστικές αντιστασιακές οργανώσεις διαπιστώνουν με ανησυχία ότι το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ μειώνει τις στρατιωτικές πιέσεις εναντίον των Γερμανών και τις αυξάνει εναντίον του ΕΔΕΣ, ενώ έχει προηγηθεί η διά πυρός και σιδήρου διάλυση του 5/42 Συντάγματος και η εξολόθρευση των ανδρών του. Εχει ήδη γίνει σαφές μεταξύ των μη κομμουνιστικών αντιστασιακών οργανώσεων αλλά και των συμμάχων ότι στόχος του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ δεν ήταν οι δυνάμεις των κατακτητών αλλά η κατασυκοφάντηση, η ρετσινιά, η διαβολή οποιουδήποτε δεν έστεργε και δεν ταυτιζόταν με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και η διάλυση τους με κάθε μέσον.

Στην Μακεδονία τα πράγματα ήταν ακόμη πιο περίπλοκα και το βιβλίο του συμπατριώτη μας Γεωργίου Ξανθόπουλου έρχεται να φωτίσει μια πλευρά, που μέχρι πρόσφατα η νεώτερη αριστερή προπαγάνδα σε συνέχεια της παλαιότερης όχι μόνον συσκότισε αλλά και αμαύρωσε. Στο βιβλίο του με τίτλο «Κισάμπατζακ: Ο Τραντέλλενας της Μακεδονίας. Βελουχιώτης:Ο Σταρ της Ρούμελης» ο συγγραφέας αξιοποιώντας τα νέα στοιχεία της συνεχώς εμπλουτιζόμενης και φωτιζόμενης από πολλές πλευρές ιστοριογραφίας, αλλά, κυρίως με προσωπική επαφή και συνεντεύξεις με επιζήσαντες εκείνης της περιόδου ρίχνει φως σε μια πολύ ηρωϊκή αλλά και πολύ λεπτή για την Μακεδονία μας περίοδο. Η μελέτη των στοιχείων γίνεται με τεχνοκρατική προσέγγιση, με μελέτη δηλαδή των αντικειμενικών δεδομένων της εποχής και μόνον. Χωρίς δεσμεύσεις, στρατεύσεις, πολιτικές κηδεμονίες.

Ο συγγραφέας προσπαθεί ουσιαστικά να «γυρίσει» πίσω το νερό και να το επαναφέρει στη σωστή κοίτη. Η κομμουνιστική προπαγάνδα κατάφερε όλα τα προηγούμενα χρόνια να στιγματίσει, αμαυρώσει και συκοφαντήσει τον Κισάμπατζακ και να ανεβάσει στο βάθρο του πατριώτη, του στρατιωτικού εγκέφαλου τον Βελουχιώτη. Οι διαφορές τους ήταν πολλές και σημαντικές και τις αναδεικνύει ο συγγραφέας. Και μια τραγική ομοιότητα: Και οι δυο σκοτώθηκαν από το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Ο ένας στο πεδίο της μάχης ως αντίπαλος, ο άλλος δολοφονήθηκε ή οδηγήθηκε σε αυτοκτονία από τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ.

Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος, γνωστότερος ως Κισάμπατζακ, με άλλους συντοπίτες Κουκιώτες, όλοι Πόντιοι στην καταγωγή, αποφάσισαν τον Μάρτιο του 1942 να δημιουργήσουν Εθνική Οργάνωση. Με οπλισμό τυφέκια που έφεραν από τον Πόντο αλλά και προμηθεύθηκαν από την δυτική Μακεδονία, δημιούργησαν την πρώτη ομάδα, το Σώμα ΠΙΕΡΙΩΝ-ΒΕΡΜΙΟΥ. Η πρώτη προκήρυξη για την επέτειο της 25 Μαρτίου απευθύνεται στους Ελληνες Πατριώτες, που κρατούν μόνον την ελληνική σημαία στην ψυχή, και τους καλεί «χωρίς βία να διαθέσουν τον εαυτό τους για την Ελλάδα» και τους παροτρύνει « χωρίς απειλή σε κανέναν και εκβιασμό σε καμμιά συνείδηση Έλληνα «να απαντήσουν στο θράσος με θάρρος . Στην ψευτιά με την αλήθεια». Μέχρι το τέλος του 1943 επέτυχαν να έρθουν σε επαφή με άλλες Εθνικές Οργανώσεις (ΥΒΕ, ΠΑΟ, κλπ) και με Αξιωματικούς του Ελληνικού Στρατού διαφόρων βαθμίδων (Χρυσοχόου, Λιούμπας, Αβδελάς, Γουλγουτζής κλπ), για να υπάρξει συντονισμός μεταξύ τους και σε συνεννόηση με την Ελληνική Κυβέρνηση του Καίρου.

Με το καλό και με απειλές ο ΕΑΜ-ΕΛΑΣ προσπαθεί να τον αποτρέψει. Προσπάθησε το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ να προσεταιρισθεί τον Κισάμπατζακ καλώντάς τον στις γραμμές του (Γ. Κρήτος, Εθνική Αντίσταση). Δεύτερη προσπάθεια από τον Λασάνη που σε συνάντηση τους στην Παλιόστανη καλεί τον Κισάμπατζακ να πολεμήσουν μαζί τους Γερμανούς. Η απάντηση: «Εσείς δεν πολεμάτε . Χτυπάτε και φεύγετε και μετά οι Γερμανοί καίνε τα δικά μας χωριά. Τους Γερμανούς θα τους χτυπήσω όταν εγώ αποφασίσω». Και ο καπετάν Βούρος σε προσωπική επαφή του στην Τόχοβα(Τρίλοφο) τον καλεί να προσχωρήσει στο ΕΑΜ αλλά «ο πονηρός Τουρκόφωνος» κατά τον Κρήτο, προσποιήθηκε ότι συμφωνεί, βάζοντας τους σε σκέψεις. Ακολούθησαν δυο ακόμη επιστολές προς τους Κουκιώτες « αριστοτεχνικά δομημένες που η υποκρισία τους , η ψευδολογία και ο κάλπικος πατριωτισμός» δεν είχαν πέραση. Η απάντηση από τον Κισάμπατζακ: «Ουδεμίαν εμπιστοσύνην έχομεν εις την ηγεσία του ΕΛΑΣ. Αυτού ηγούνται σεσημασμένοι κομμουνιστές σκοπούντες επέκτασιν Σλάβων και όχι απελευθέρωσιν πατρίδος.».

Η απόλυτη αυτή έλλειψη εμπιστοσύνης του Κισάμπατζακ στο ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και στο ΚΚΕ, που τότε εντέχνως κρυβόταν πίσω από τις οργανώσεις – άσχετα αν σήμερα με τιμή και περισσό θράσος το διαλαλούν – βασιζόταν στις αποφάσεις που είχε πάρει κατά καιρούς το ΚΚΕ για την Μακεδονία και τη Θράκη, όπως για παράδειγμα η Απόφαση της ολομέλειας της ΚΕ του ΚΚΕ, Δεκέμβριος 1931 όπου διαπιστώνεται ότι η «Η Ελλάδα κατέχτησε διά της βίας περιφέρειες κατοικημένες από άλλες εθνότητες (Μακεδονία και Θράκη)» διακηρύσσοντας ταυτόχρονα «..εν ονόματι των βασικών αρχών του μπολσεβικισμού για τη Μακεδονία και τη Θράκη το σύνθημα της αυτοδιάθεσης μέχρι πλήρους αποχωρισμού από το Ελληνικό κράτος, του δικαιώματος για μια Ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη….» (ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα, τόμος 3ος , σελ. 326-7). Θέσεις στις οποίες παραμένει ουσιαστικά και με συνέπεια το ΚΚΕ παρά τις φραστικές ακροβασίες του τύπου: αντικατάσταση του «συνθήματος Ενιαία και Ανεξάρτητη Μακεδονία και Θράκη..» με το σύνθημα «πλήρης εθνική και πολιτική ισοτιμία σ΄όλες τις εθνικές μειονότητες που ζουν στην Ελλάδα» (ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα, τόμος 4ος , σελ.279-280) στο 6ο Συνέδριο του το ΚΚΕ επανέρχεται ουσιαστικά στο παλιό σύνθημα: «Μακεδονικό: Η αλλαγή αυτή του συνθήματος σχετικά με τις εθνικές μειονότητες δεν σημαίνει άρνηση της μαρξιστικής, λενινιστικής αρχής της αυτοδιάθεσης των εθνικών μειονοτήτων. Ο Μακεδονικός Λαός θα βρεί πλέρια την εθνική τους αποκατάσταση.» (ΚΚΕ, Επίσημα κείμενα, τόμος 4ος , σελ.266-7).

Όταν, λοιπόν, ο Κισάμπατζακ, δεν ενέδωσε στις πιέσεις από υποψήφιος σύμμαχος έγινε «συνεργάτης των Γερμανών», «..πανάθλιος, πρωτόγονος αρχηγός των Τουρκόφωνων του Κούκου..» κλπ. Δηλαδή συμμαχώντας με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ο Κισάμπατζακ και οι Κουκιώτες θα ήταν πατριώτες, μόνοι τους ήταν προδότες, όταν τους εναντιώθηκαν έγιναν «..μπουλούκι πλιατσικολόγων από αλήτες, χασικλήδες, τραμπούκους και κάθε είδους αποβράσματα..» «καθάρματα του Κούκου». Όπως λέει και ο συγγραφέας «..η συκοφαντία, η χυδαιολογία και η λασπολογία ήταν το αμέσως λογικό επακόλουθο.».

Το όχι του Κισάμπατζακ να συμμαχήσει με το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ ήταν η αφορμή να επιτεθούν οι κομμουνιστές σε ένα Ελληνικό χωριό, τον Κούκο, όχι μία αλλά τρεις φορές, με ιδιαίτερη σφοδρότητα και πολεμική τακτική σαν να επρόκειτο για τον κατακτητή. Περί τους 800-1000 αντάρτες του μόνιμου και εφεδρικού ΕΛΑΣ, περικυκλώνουν στις 17 προς 18 του Νοέμβρη 1943 το χωριό στο οποίο «..δεν υπήρχαν παρά μόνο δέκα ένοπλοι..» (Κρήτος, σελ.171-3) αλλά αποτυγχάνουν αφήνοντας πίσω καμιά 40 νεκρούς αντάρτες , νεαρά και άπειρα παιδιά, και υποχωρούν . Στις 7 Οκτωβρίου 1944 ο Κούκος ξαναχτυπιέται «..ομως γλύτωσε και τη φορά αυτή. Ήτανε γραφτό να φάει και άλλα παλικάρια, την ώρα που η λευτεριά δρασκέλιζε την πόρτα της πολυματωμένης πατρίδας. Θλίψη βαθιά κι΄οργή ασυγκράτητη.» (Κρήτος, σελ. 401).

18 Οκτωβρίου 1944. Απελευθέρωση της Αθήνας και η Ελληνική Σημαία κυματίζει πάλι στην Ακρόπολη. Την ίδια αυτή ημέρα δύναμη 3000-3500 Ελασιτών με σύνθεση, οργάνωση, και διάταξη τακτικού στρατού που περιγράφεται με λεπτομέρεια από τον Κρήτο (Εθνική Αντίσταση) επιτίθεται για τρίτη φορά εναντίον του Κούκου. Χωρίς αυτή τη φορά να είναι ο Κισάμπατζακ εκεί. Οι δυνάμεις των ανταρτών του Συνταγματάρχη του ΕΛΑΣ Μπακιρτζή έχασαν 350 αντάρτες κομμουνιστές, ενώ οι δυνάμεις των Κουκιωτών είχαν 25 νεκρούς. Την ημέρα της αποχώρησης των Γερμανών ο ΕΛΑΣ δεν κτυπούσε τους υποχωρούντες κατακτητές αλλά τους Έλληνες του Κουκού. Οι δύο ξένες δυνάμεις κατοχής οι Γερμανοί και οι Ιταλοί φεύγουν και μένουν η Τρίτη, οι Βούλγαροι και οι Κομμουνιστές, που απετέλεσαν την τέταρτη δύναμη κατοχής κοντά στις άλλες τρεις, την περίοδο 1941-44.

Και λίγες ημέρες αργότερα, οι Γερμανοί υποχωρούντες και εγκαταλείποντες την χώρα, συγκεντρώνονται στην Κατερίνη από τη Θεσσαλία προκειμένου να κινηθούν προς Θεσσαλονίκη είτε οδικώς είτε/και σιδηροδρομικώς. Την ίδια στιγμή τμήματα του ΕΛΑΣ, αφήνοντας τελείως ενενόχλητους τους εχθρούς και δύο ώρες πριν και - αφού βεβαιώθηκαν ότι φεύγουν ασφαλώς οι Γερμανοί - μπαίνουν στην Κατερίνη. (Ν. Σαλπιστής, Κατερίνη 1941-5). Και αναρωτιέται ο συγγραφέας έχοντας υπόψη του πολλά τέτοια περιστατικά «Γιατί όμως δεν κτυπούν οι Ελασίτες τους Γερμανούς;». Την απάντηση την δίνει ο ίδιος ο Μάρκος Βαφειάδης ο οποίος αναφέρεται στην γραμμή που είχε δοθεί από το γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ «..να αποφύγουμε μάχες με τον εχθρό …και να φυλάξουμε τις δυνάμεις μας για τον εμφύλιο πόλεμο κλπ.» (Μάρκου Βαφειάδη, Απομνημονεύματα, 2ος Τόμος, 1940-44, σελ. 77 εκδ. Νέα Σύνορα). Σίγουρα γιατί ήθελαν να εξασφαλίσουν από τους υποχωρούντες Γερμανούς τα εκκενούμενα εδάφη και τον οπλισμό. Αλλά για ποιόν λόγο, αφού οι ξένοι κατακτητές εγκατέλειπαν ηττημένοι την χώρα; Οι απαντήσεις αναζητούνται από τον συγγραφέα και ανευρίσκονται σε πολλές πηγές, κυρίως κομματικές, αλλά και στις εκμυστηρεύσεις πρώην μαχητών του ΕΛΑΣ κλπ.

Οι Γερμανοί έχουν ήδη φύγει από την απελευθερωμένη πια Ελλάδα όμως ο ΕΛΑΣ θέλει ακόμη να την «απελευθερώσει». Να εδραιώσει δηλαδή τη δύναμη του για την υλοποίηση του διακηρυγμένου από το καταστατικό του ΕΑΜ σκοπού για εγκαθίδρυση Λαϊκής Δημοκρατίας. Εχθρός για το σκοπό αυτό παραμένει ο Κισάμπατζακ. Ο οποίος υπακούοντας στην εντολή του διορισθέντος από την κυβέρνηση Γ. Παπανδρέου Διοικητή Μακεδονίας Στρατηγού Χρυσοχόου δέχεται να εγκαταλείψει την Θεσσαλονίκη για το Κιλκίς. Οι συναντήσεις του Κισάμπατζακ, οι διαβουλεύσεις, τα διαδραματισθέντα τις ημέρες εκείνες περιγράφονται με κάθε λεπτομέρεια από τον συγγραφέα με βάση τις περιγραφές των άμεσα εμπλεκομένων. Παρά τις επιφυλάξεις του ο Κισάμπατζακ, υπακούοντας στη νόμιμη κυβέρνηση, παίρνει τις δυνάμεις του και αναχωρεί για το Κιλκίς για να παραδοθεί στην νόμιμη Ελληνική Κυβέρνηση (Δ. Θεοχαρίδη, Η Μακεδονία στις Φλόγες. σελ. 135-137). Οι Γερμανοί έχουν εγκαταλείψει πια την Ελλάδα. Υπάρχει ήδη νόμιμη Κυβέρνηση στη χώρα. Τι κάνει το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ; Αυτό που κάνει σήμερα η Χρυσή Αυγή. Αντιποιείται την αρχή και τι κάνει. «Εφαρμόζει» τον δικό του νόμο. Και στις 4 Νοεμβρίου 1944, στο Κιλκίς γίνεται, ακριβώς ένα μήνα πριν, η πρόβα generale αυτού που θα μείνει στην ιστορία ως Δεκεμβριανά της Αθήνας.

Ημέρες αφότου οι Γερμανοί εγκατέλειψαν ήδη την Ελλάδα ισχυρές δυνάμεις του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ και πυροβολικό των Βουλγάρων επιτίθενται την 4η Νοεμβρίου 1944 εναντίον του Κιλκίς όπου σφαγιάζονται κυριολεκτικά 7.432 Έλληνες , απλοί πολίτες, κυρίως χωρικοί, αδιαφόρως ηλικίας. Με την μάχη αυτή «Ο λαός του Κιλκίς γιορτάζει σήμερα την πρώτη επέτειο της απελευθέρωσης της πόλης του από τους γερμανοφασίστες κατακτητές» γράφει η Λαϊκή Φωνή της 4ης Νοεμβρίου 1945... Εναντίον Ελλήνων και αφού έφυγαν οι Γερμανοί κατακτητές, ο ΕΛΑΣ έδωσε στο Κιλκίς μια τόσο φονική, άγρια και μανιώδη μάχη που «Είναι εξαιρετικά αμφίβολο αν ποτέ κατά τη διάρκεια της Κατοχής δόθηκαν ενάντια στους κατακτητές τέτοιου μεγέθους μάχες με τόσο πολλά θύματα» έγραψε ο ειδικός ιστορικός της περιόδου 1940-50 Ν. Μαραντζίδης (Γιασασίν Μιλλέτ, σελ. 180). Μεταξύ των νεκρών και ο Κισάμπατζακ ο οποίος όπως αναφέρει στο βιβλίο του ο Δ. Θεοχαρίδης δέχθηκε να πάει με του συμπολεμιστές του στο Κιλκίς «..για να είμαστε συγκεντρωμένοι όλοι σένα μέρος. Εκεί θα τεθούμε στη διάθεση του Κράτους μας, για να μας δικάσει, μια που μας κατηγορούν ότι είμαστε προδότες».

Στο δεύτερο μέρος του βιβλίου του για τον Αρη Βελουχιώτη, ο συγγραφέας αφήνει εντελώς μόνο τον αναγνώστη να κρίνει. Του δίνει στοιχεία ιστορικά, το Ποινικό Μητρώο του με δεκαπέντε (15) ποινικές καταδίκες για κλοπές, πλαστογραφία, παραχάραξη κινητών ενσήμων κλπ., περιγραφές αυτοπτών μαρτύρων των ίδιων των πρωταγωνιστών, αναφορές, χειρόγραφες στρατιωτικές διαταγές μεταξύ μονάδων του ΕΛΑΣ για να μορφώσει ο ίδιος άποψη για τον Άρη Βελουχιώτη. Αβίαστα. Για τη «συμβολή» του Άρη Βελουχιώτη στην επιχείρηση του Γοργοποτάμου την οποία όχι απλώς μποϋκοτάρισε αλλά θα τίναζε στον αέρα αν ο υπασπιστής του Καπετάν-Νικηφόρος (Δημητρίου) υπάκουε στην εντολή του «..να κτυπήσει το πολυβόλο..» «..τις πλάτες των δικών μας..» (Νικηφόρος,Β’ τόμος,σελ.26). Τον «αγώνα» του εναντίον των Γερμανών-Ιταλών, τις «επιτυχίες» του εναντίον του ΕΔΕΣ, του 5/42 Συντάγματος κλπ. Να αποκρυπτογραφήσει τον χαρακτήρα ενός «ηγέτη» που δίνει εντολή να θανατωθεί ένας κλεφτοκοτάς αλλά αδιαφορεί, ανεξήγητα, για τον θάνατο ενός παιδιού επί του οποίου ασέλγησε προηγουμένως αντάρτης που στενού περιβάλλοντος του Άρη(Πάτερ Ανυπόμονος. Στο Βουνό με το Σταυρό κοντά στον Άρη, σελ. 364-369).

Κλείνοντας, ας γνωρίζουν οι αναγνώστες ότι ο συγγραφέας είναι θύμα των Κομμουνιστών αφού ο πατέρας του φονεύθηκε στην μάχη του Κούκου από τους «ελευθερωτές» κομμουνιστές. Και ο ίδιος υπήρξε, παρά τη συμβουλή της μάνας του, «Δέβα, δέβα, ατοίν μόνο καλά τραγούδε έχνε» στα χρόνια της νιότης μας την δεκαετία ’60, στο Πανεπιστήμιο, δυνατός Λαμπράκης και διαβασμένος «αντίπαλος» γι΄αυτό ίσως τώρα είναι αντικειμενικός και μετά γνώσεως κριτής μιας περιόδου που την έζησε από μέσα και ως θύμα αλλά και ως τιμητής.