Με αφορμή την προσυνεδριακή διαδικασία για τον Δήμο Δίου - Ολύμπου διαβάσαμε με προσοχή το σχέδιο διακήρυξης του ΠΑΣΟΚ για το 9ο συνέδριο, όπως και με αφορμή τη γενικότερη πορεία ανασυγκρότησης του χώρου που έχει αρχίσει εδώ και καιρό μας δόθηκε η ευκαιρία να δούμε και τι έλεγε ο ιδρυτής του κινήματος, τι ήθελε να κάνει, και με βάση αυτά θα ήθελα να κάνω κάποια σχόλια.
Γιατί, όπως λέει και το σχέδιο διακήρυξης, τώρα είναι μια ώρα που πρέπει να μιλήσουμε πάλι με ένα λόγο αξιακό, για τις ιδέες και τις αρχές μας, και όπως πολύ ωραία είπε ένας σύντροφο στην προηγούμενη συνάντησή μας στο εργατικό κέντρο, στις δύσκολες στιγμές γυρνάμε στις αρχές μας.. μου άρεσε πολύ ο τρόπος που το έθεσε γιατί είναι αλήθεια, το πιστεύω, ότι στις δύσκολες στιγμές αναζητούμε την ταυτότητά μας, τις αρχές και τις αξίες μας γιατί ακριβώς από κει προέρχονται οι λύσεις, από κει διαλέγουμε δρόμο διαφυγής. Και θα έλεγε κανείς ότι αυτή η άποψη ταιριάζει πολύ στο ΠΑΣΟΚ του σήμερα, συν τοις άλλοις, και γιατί αυτά που έλεγε το ΠΑΣΟΚ στην ιδρυτική του διακήρυξη και μέσα από τους λόγους του τότε προέδρου του, είναι ακόμα και σήμερα θέματα επίκαιρα, θέματα υπαρκτά, κορυφαίο δε όλων είναι η θέση και ο ρόλος της Χώρας μας στην Ευρώπη.
Γιατί και τότε είχε τεθεί το θέμα από το ΠΑΣΟΚ και είχε διατυπωθεί η άποψη ότι η παρουσία μας στην Ευρώπη μπορεί και να μη μας συμφέρει. Και, προσωπικά, πιστεύω σ’ αυτήν την άποψη, ότι δηλαδή κάτω από συγκεκριμένες προϋποθέσεις θα ήταν προς το συμφέρον της Ελλάδας να πορευτεί μόνη της, με μεγαλύτερη ευελιξία κινήσεων, σε αντιδιαστολή με τους περιορισμούς που μας επιβάλλονται από την παρουσία μας στην Ενωμένη Ευρώπη. Όπως κι απ την άλλη μεριά, κάποιος θα μπορούσε να πει ότι και παρά την παρουσία μας εκεί, κάτω από κάποιες άλλες προϋποθέσεις, η Ελλάδα θα μπορούσε να διαδραματίζει έναν άλλο ρόλο, ότι η Ελλάδα θα μπορούσε ακόμα και να δείχνει τον δρόμο στην Ευρώπη.
Να θέτει την ατζέντα όπως λέμε. Εξάλλου, το είχε πει και ο μεγάλος μας ποιητής αυτό, ο Οδυσσέας Ελύτης, ότι δηλαδή, η παρουσία της χώρας μας στην Ενωμένη Ευρώπη επιφυλάσσει για την Ελλάδα έναν κίνδυνο αλλά, συγχρόνως, και μία πρόκληση. Ο κίνδυνος είναι να απορροφηθεί η Ελλάδα από τα στοιχεία του δυτικού πολιτισμού των ανεπτυγμένων χωρών του δυτικού κόσμου. Η πρόκληση είναι να μπορέσει να διοχετεύσει στις εκεί χώρες κάθε ελληνικό στοιχείο, αυτό που λέμε ελληνικότητα.
Φαίνεται όμως ότι η πραγματικότητα είναι πιο κοντά στην πρώτη περίπτωση.
Και, ανεξάρτητα με το που βρίσκονται οι ευθύνες, αν είναι κάτι που η Ελλάδα – ως χώρα, ως λαός, ως κοινωνία – πρέπει σήμερα να βροντοφωνάξει, να ακουστεί σε κάθε γωνιά της Ευρώπης, και επειδή ουσιαστικά αυτό που κάνουμε εδώ είναι να μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να εκφράσει την Ελλάδα, άρα η ευθύνη τώρα μετατίθεται στο ΠΑΣΟΚ, οπότε ανασκευάζω και λέω, αν πρέπει να βροντοφωνάξει κάτι το ΠΑΣΟΚ και να ακουστεί παντού αυτό δεν είναι άλλο από το ότι «Δεν μπορεί αυτός ο κόσμος, η γη πάνω στην οποία ζούμε, να λειτουργούν για λογαριασμό πέντε Κρατών». Γιατί περί αυτού πρόκειται. Ο δρόμος που εμείς βαδίζουμε είναι χαραγμένος από άλλους για εμάς και χωρίς εμάς. Γι αυτό και το ΠΑΣΟΚ ως υπεύθυνο κόμμα πρέπει να προτείνει έναν διάλογο με όλες τι πολιτικές δυνάμεις, και με ειλικρινή διάθεση να κάνουμε μία αποτίμηση, έναν απολογισμό για το τι, τέλος πάντων, κερδίσαμε και τι χάσαμε – πάντα σε αναλογία με το τι θα μπορούσαμε και τι όχι. Και αυτό το οφείλουμε πρώτα απ’ όλα στον εαυτό μας, εάν θέλουμε να τον σεβόμαστε, αλλά και γιατί θέλουμε να λεγόμαστε μια κοινωνία που έχει χαράξει πορεία προς τα μπρος, ή και γιατί, όπως λέει και ο πρόεδρός μας, είμαστε μια κοινωνία σε «στροφή» που πάει να κάνει επανεκκίνηση.
Και σ’ αυτό το σημείο, θέλω να επισημάνω την μέγιστη παρεξήγηση που έχει γίνει τον τελευταίο καιρό στη Χώρα μας. Παρεξήγηση που την έχει κάνει η Νέα Δημοκρατία και ο Πρωθυπουργός μας ο κύριος Σαμαράς, αυτός ο μεγάλος στρατηλάτης, που καλπάζει καβάλα στο άλογο προς την πορεία της Χώρας μας προς το Ευρωπαϊκό της όραμα, αλλά, ίσως κάπου να έχουμε πέσει κι εμείς θύμα αυτής της λογικής. Κι αυτό είναι ότι, όταν λέει ο ελληνικός λαός πως θέλουμε να γίνουμε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό Κράτος, νομίζουν κάποιοι ότι ο ελληνικός λαός θέλει να γίνουμε ένα στυγνό νεοφιλελεύθερο κράτος. Όχι βέβαια! ούτε αυτό εννοούμε, ούτε το θέλουμε ούτε και το μπορούμε. Γιατί, δεν ξέρω ποιος έχει πει αυτή τη φράση, ότι δηλαδή η Ελλάδα από τη φύση της είναι μία σοσιαλιστική Χώρα, αλλά εμένα με βρίσκει απολύτως σύμφωνο. Θέλετε ιστορικά, θέλετε ο τρόπος που είναι δομημένη η ιδιοκτησία, η όλη διάρθρωση της οικονομίας μας, όλα μαζί συντείνουν σε μια οικονομία που θεμέλιος λίθος της είναι η μεσαία τάξη. Κι αν η Ευρώπη από γεννησιμιού της λέει ότι σέβεται την διαφορετικότητα των κρατών – μελών της, τότε πρέπει εμείς να απαιτήσουμε να σεβαστεί και τις ιδιαιτερότητες που έχουν τα κράτη ως προς την διάρθρωση των οικονομιών τους – και δεν εννοούμε βέβαια τα φαινόμενα διαφθοράς.
Κι εδώ είναι που πρέπει να τραβήξουμε μία αυστηρή διαχωριστική γραμμή με τη Νέα Δημοκρατία. Γιατί εμείς πιστεύουμε ότι με μία ισχυρή μεσαία τάξη η οικονομία μας και η κοινωνία μας λειτουργούν καλύτερα, είναι υγιείς. Όταν λέει για παράδειγμα, η Νέα Δημοκρατία ότι θέλουμε οι τράπεζες μας να έχουν ρευστότητα για να χρηματοδοτούν τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις, εμείς πρέπει να αντιτάξουμε την πρόταση ότι θέλουμε οι τράπεζές μας να έχουν ρευστότητα, όχι για να χρηματοδοτούν τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις αλλά για να χρηματοδοτούν τις ιδέες, γιατί στην πρώτη περίπτωση η χρηματοδότηση προϋποθέτει περιουσιακά στοιχεία που θα υποθηκευτούν αποκλείοντας κατ ευθείαν ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας από την δανειοδότηση, και αποκλείοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ένα μεγάλο κομμάτι των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου. Στην δεύτερη περίπτωση, στο επίκεντρο μπαίνει η ιδέα, που πάει μαζί με την δημιουργικότητα, τις νέες επιχειρήσεις, τις νέες θέσεις εργασίας, και εν τέλει, τον πλούτο που θα παράγουν αυτές οι επιχειρήσεις προς όφελος του κράτους και όλων των πολιτών.
Και ανέφερα αυτό το παράδειγμα γιατί αποδεικνύει καλύτερα απ’ όλα την ποιοτική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και στη Νέα Δημοκρατία. Όταν η Νέα Δημοκρατία θέτει στο επίκεντρο της πολιτικής της την οικονομία το ΠΑΣΟΚ θέτει στο επίκεντρο της πολιτικής του τον άνθρωπο. Για την Νέα Δημοκρατία το χρήμα είναι αυτοσκοπός. Για το ΠΑΣΟΚ το χρήμα είναι αποτέλεσμα μιας ανθρωποκεντρικής πολιτικής, της πολιτικής που σχεδιάζεται για τον άνθρωπο. Όχι που χρησιμοποιεί τον άνθρωπο ως όχημα για τον πλουτισμό κάποιων. Ποιος έχει δίκιο άραγε; Ποια πολιτική είναι πιο φρόνιμη; Αυτή της ΝΔ ή αυτή του ΠΑΣΟΚ. Αρκεί να κάνουμε μια παραπομπή στην ιστορία και να δούμε ότι το χρήμα εφευρέθηκε από τον άνθρωπο ως εργαλείο για να εκτελεί τις συναλλαγές του. Επειδή τα διάφορα προϊόντα ήταν αδιαίρετα, λόγω της ανάγκης να ανταλλάσσονται, ο άνθρωπος έφτιαξε το χρήμα σαν μέσο ανταλλαγής. Δεν έφτιαξε το χρήμα τον άνθρωπο. Υπάρχουν και πολλά άλλα παραδείγματα για να αποδείξουμε ότι αυτή η αντιμετώπιση είναι πιο κοντά στη λογική και στην πραγματικότητα και, φυσικά, πιο αποτελεσματική. Αλλά δεν θα τα αναφέρω προς εξοικονόμηση χώρου για να σχολιάσω δύο από τις ακτίνες – ιδέες του συμβόλου μας.
Η πρώτη ακτίνα του συμβόλου μας, του ήλιου, αντικατοπτρίζει την Εθνική Κυριαρχία και Ακεραιότητα. Τέθηκε στο κείμενο προς συζήτηση ως αναγκαιότητα η ανάκτηση της θεσμικής και πολιτικής ισοτιμίας της χώρας μας μέσα στην Ευρώπη. Απλά να πούμε ότι έχει αποδείξει η μέχρι τώρα εμπειρία μας, ότι όσα από διμερή προβλήματά που έχουμε με τους γείτονές μας τα μεταθέσαμε στο Ευρωπαϊκό επίπεδο, το αποτέλεσμα ήταν καθυστέρηση και πάντα υποχώρηση από την πλευρά της Ελλάδας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί αυτή η Ευρώπη που λειτουργεί σαν σύνολο κρατών – μελών που έχουν διαφορετικά συμφέροντα, έχει ταυτίσει την εξωτερική της πολιτική με την εξωτερική πολιτική της Αγγλίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας, που πολλές φορές είναι αλληλοσυγκρουόμενη με την δική μας. Κι αυτό φάνηκε με πολύ καθαρό τρόπο στις περιπτώσεις τις Λιβύης, ή και στο Παλαιστινιακό. Άρα λοιπόν, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν δίνουμε λευκές επιταγές στους ευρωπαϊκούς θεσμούς γι αυτά τα θέματα.
Η δεύτερη ακτίνα του ήλιου μας αντικατοπτρίζει την Δημοκρατία και την Λαϊκή Κυριαρχία. Απλά να σχολιάσω το γνωστό σε όλους μας, φαντάζομαι, ότι η Δημοκρατία πάντα έχει προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται. Κορυφαία όλων είναι η παιδεία, γιατί, όπως έλεγε και ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος, ο Σωκράτης, μπορεί χίλιοι άνθρωποι να πούνε την γνώμη Α και ένας να πει την γνώμη Β και σωστή να είναι ο Β. Άρα, ένα θεμελιώδες στοιχείο που χρειαζόμαστε είναι μια βαθειά παιδεία που πρώτα θα φτιάχνει καλούς πολίτες – με ότι κι αν εννοεί κανένας λέγοντας ‘καλούς’ – και μετά καλούς και ειδικευμένους επαγγελματίες.
Κλείνοντας, να αναφέρω μόνο ένα πράγμα που έχει να κάνει με το κόμμα και σχετίζεται άμεσα με την εκπροσώπηση που λέγαμε πριν, αλλά και που είναι θεμελιώδους σημασίας, ότι δηλαδή αν πούμε ότι το κόμμα είναι ο μηχανισμός που συνδέει την βάση με την κορυφή, τον λαό με την εξουσία, τότε πρέπει να φροντίσουμε να εξασφαλίσουμε αυτόν τον ρόλο του κόμματος. Και το βασικότερο όλων, οι απόψεις που διατυπώνονται στα τοπικά και περιφερειακά όργανα πρέπει να διοχετεύονται προς τα πάνω. Και όσο πιο άμεσα γίνεται αυτή η διαδικασία, όσο πιο γρήγορα η φωνή του λαού μεταφέρεται στην εξουσία, τόσο πιο πολύ η πολιτική ηγεσία θα ταυτίζεται με την βάση και τόσο λιγότερες κοινωνικές αντιδράσεις θα συμβαίνουν στην κοινωνία μας και η πολιτική θα επιτελεί τον ρόλο της, που είναι να υπηρετεί τον άνθρωπο.
Φαίνεται όμως ότι η πραγματικότητα είναι πιο κοντά στην πρώτη περίπτωση.
Και, ανεξάρτητα με το που βρίσκονται οι ευθύνες, αν είναι κάτι που η Ελλάδα – ως χώρα, ως λαός, ως κοινωνία – πρέπει σήμερα να βροντοφωνάξει, να ακουστεί σε κάθε γωνιά της Ευρώπης, και επειδή ουσιαστικά αυτό που κάνουμε εδώ είναι να μπορέσει το ΠΑΣΟΚ να εκφράσει την Ελλάδα, άρα η ευθύνη τώρα μετατίθεται στο ΠΑΣΟΚ, οπότε ανασκευάζω και λέω, αν πρέπει να βροντοφωνάξει κάτι το ΠΑΣΟΚ και να ακουστεί παντού αυτό δεν είναι άλλο από το ότι «Δεν μπορεί αυτός ο κόσμος, η γη πάνω στην οποία ζούμε, να λειτουργούν για λογαριασμό πέντε Κρατών». Γιατί περί αυτού πρόκειται. Ο δρόμος που εμείς βαδίζουμε είναι χαραγμένος από άλλους για εμάς και χωρίς εμάς. Γι αυτό και το ΠΑΣΟΚ ως υπεύθυνο κόμμα πρέπει να προτείνει έναν διάλογο με όλες τι πολιτικές δυνάμεις, και με ειλικρινή διάθεση να κάνουμε μία αποτίμηση, έναν απολογισμό για το τι, τέλος πάντων, κερδίσαμε και τι χάσαμε – πάντα σε αναλογία με το τι θα μπορούσαμε και τι όχι. Και αυτό το οφείλουμε πρώτα απ’ όλα στον εαυτό μας, εάν θέλουμε να τον σεβόμαστε, αλλά και γιατί θέλουμε να λεγόμαστε μια κοινωνία που έχει χαράξει πορεία προς τα μπρος, ή και γιατί, όπως λέει και ο πρόεδρός μας, είμαστε μια κοινωνία σε «στροφή» που πάει να κάνει επανεκκίνηση.
Και σ’ αυτό το σημείο, θέλω να επισημάνω την μέγιστη παρεξήγηση που έχει γίνει τον τελευταίο καιρό στη Χώρα μας. Παρεξήγηση που την έχει κάνει η Νέα Δημοκρατία και ο Πρωθυπουργός μας ο κύριος Σαμαράς, αυτός ο μεγάλος στρατηλάτης, που καλπάζει καβάλα στο άλογο προς την πορεία της Χώρας μας προς το Ευρωπαϊκό της όραμα, αλλά, ίσως κάπου να έχουμε πέσει κι εμείς θύμα αυτής της λογικής. Κι αυτό είναι ότι, όταν λέει ο ελληνικός λαός πως θέλουμε να γίνουμε ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό Κράτος, νομίζουν κάποιοι ότι ο ελληνικός λαός θέλει να γίνουμε ένα στυγνό νεοφιλελεύθερο κράτος. Όχι βέβαια! ούτε αυτό εννοούμε, ούτε το θέλουμε ούτε και το μπορούμε. Γιατί, δεν ξέρω ποιος έχει πει αυτή τη φράση, ότι δηλαδή η Ελλάδα από τη φύση της είναι μία σοσιαλιστική Χώρα, αλλά εμένα με βρίσκει απολύτως σύμφωνο. Θέλετε ιστορικά, θέλετε ο τρόπος που είναι δομημένη η ιδιοκτησία, η όλη διάρθρωση της οικονομίας μας, όλα μαζί συντείνουν σε μια οικονομία που θεμέλιος λίθος της είναι η μεσαία τάξη. Κι αν η Ευρώπη από γεννησιμιού της λέει ότι σέβεται την διαφορετικότητα των κρατών – μελών της, τότε πρέπει εμείς να απαιτήσουμε να σεβαστεί και τις ιδιαιτερότητες που έχουν τα κράτη ως προς την διάρθρωση των οικονομιών τους – και δεν εννοούμε βέβαια τα φαινόμενα διαφθοράς.
Κι εδώ είναι που πρέπει να τραβήξουμε μία αυστηρή διαχωριστική γραμμή με τη Νέα Δημοκρατία. Γιατί εμείς πιστεύουμε ότι με μία ισχυρή μεσαία τάξη η οικονομία μας και η κοινωνία μας λειτουργούν καλύτερα, είναι υγιείς. Όταν λέει για παράδειγμα, η Νέα Δημοκρατία ότι θέλουμε οι τράπεζες μας να έχουν ρευστότητα για να χρηματοδοτούν τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις, εμείς πρέπει να αντιτάξουμε την πρόταση ότι θέλουμε οι τράπεζές μας να έχουν ρευστότητα, όχι για να χρηματοδοτούν τους ανθρώπους και τις επιχειρήσεις αλλά για να χρηματοδοτούν τις ιδέες, γιατί στην πρώτη περίπτωση η χρηματοδότηση προϋποθέτει περιουσιακά στοιχεία που θα υποθηκευτούν αποκλείοντας κατ ευθείαν ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας από την δανειοδότηση, και αποκλείοντας μ’ αυτόν τον τρόπο ένα μεγάλο κομμάτι των δημιουργικών δυνάμεων του τόπου. Στην δεύτερη περίπτωση, στο επίκεντρο μπαίνει η ιδέα, που πάει μαζί με την δημιουργικότητα, τις νέες επιχειρήσεις, τις νέες θέσεις εργασίας, και εν τέλει, τον πλούτο που θα παράγουν αυτές οι επιχειρήσεις προς όφελος του κράτους και όλων των πολιτών.
Και ανέφερα αυτό το παράδειγμα γιατί αποδεικνύει καλύτερα απ’ όλα την ποιοτική διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο ΠΑΣΟΚ και στη Νέα Δημοκρατία. Όταν η Νέα Δημοκρατία θέτει στο επίκεντρο της πολιτικής της την οικονομία το ΠΑΣΟΚ θέτει στο επίκεντρο της πολιτικής του τον άνθρωπο. Για την Νέα Δημοκρατία το χρήμα είναι αυτοσκοπός. Για το ΠΑΣΟΚ το χρήμα είναι αποτέλεσμα μιας ανθρωποκεντρικής πολιτικής, της πολιτικής που σχεδιάζεται για τον άνθρωπο. Όχι που χρησιμοποιεί τον άνθρωπο ως όχημα για τον πλουτισμό κάποιων. Ποιος έχει δίκιο άραγε; Ποια πολιτική είναι πιο φρόνιμη; Αυτή της ΝΔ ή αυτή του ΠΑΣΟΚ. Αρκεί να κάνουμε μια παραπομπή στην ιστορία και να δούμε ότι το χρήμα εφευρέθηκε από τον άνθρωπο ως εργαλείο για να εκτελεί τις συναλλαγές του. Επειδή τα διάφορα προϊόντα ήταν αδιαίρετα, λόγω της ανάγκης να ανταλλάσσονται, ο άνθρωπος έφτιαξε το χρήμα σαν μέσο ανταλλαγής. Δεν έφτιαξε το χρήμα τον άνθρωπο. Υπάρχουν και πολλά άλλα παραδείγματα για να αποδείξουμε ότι αυτή η αντιμετώπιση είναι πιο κοντά στη λογική και στην πραγματικότητα και, φυσικά, πιο αποτελεσματική. Αλλά δεν θα τα αναφέρω προς εξοικονόμηση χώρου για να σχολιάσω δύο από τις ακτίνες – ιδέες του συμβόλου μας.
Η πρώτη ακτίνα του συμβόλου μας, του ήλιου, αντικατοπτρίζει την Εθνική Κυριαρχία και Ακεραιότητα. Τέθηκε στο κείμενο προς συζήτηση ως αναγκαιότητα η ανάκτηση της θεσμικής και πολιτικής ισοτιμίας της χώρας μας μέσα στην Ευρώπη. Απλά να πούμε ότι έχει αποδείξει η μέχρι τώρα εμπειρία μας, ότι όσα από διμερή προβλήματά που έχουμε με τους γείτονές μας τα μεταθέσαμε στο Ευρωπαϊκό επίπεδο, το αποτέλεσμα ήταν καθυστέρηση και πάντα υποχώρηση από την πλευρά της Ελλάδας. Κι αυτό συμβαίνει γιατί αυτή η Ευρώπη που λειτουργεί σαν σύνολο κρατών – μελών που έχουν διαφορετικά συμφέροντα, έχει ταυτίσει την εξωτερική της πολιτική με την εξωτερική πολιτική της Αγγλίας, της Γερμανίας και της Γαλλίας, που πολλές φορές είναι αλληλοσυγκρουόμενη με την δική μας. Κι αυτό φάνηκε με πολύ καθαρό τρόπο στις περιπτώσεις τις Λιβύης, ή και στο Παλαιστινιακό. Άρα λοιπόν, πρέπει να είμαστε προσεκτικοί όταν δίνουμε λευκές επιταγές στους ευρωπαϊκούς θεσμούς γι αυτά τα θέματα.
Η δεύτερη ακτίνα του ήλιου μας αντικατοπτρίζει την Δημοκρατία και την Λαϊκή Κυριαρχία. Απλά να σχολιάσω το γνωστό σε όλους μας, φαντάζομαι, ότι η Δημοκρατία πάντα έχει προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούνται. Κορυφαία όλων είναι η παιδεία, γιατί, όπως έλεγε και ο μεγάλος Έλληνας φιλόσοφος, ο Σωκράτης, μπορεί χίλιοι άνθρωποι να πούνε την γνώμη Α και ένας να πει την γνώμη Β και σωστή να είναι ο Β. Άρα, ένα θεμελιώδες στοιχείο που χρειαζόμαστε είναι μια βαθειά παιδεία που πρώτα θα φτιάχνει καλούς πολίτες – με ότι κι αν εννοεί κανένας λέγοντας ‘καλούς’ – και μετά καλούς και ειδικευμένους επαγγελματίες.
Κλείνοντας, να αναφέρω μόνο ένα πράγμα που έχει να κάνει με το κόμμα και σχετίζεται άμεσα με την εκπροσώπηση που λέγαμε πριν, αλλά και που είναι θεμελιώδους σημασίας, ότι δηλαδή αν πούμε ότι το κόμμα είναι ο μηχανισμός που συνδέει την βάση με την κορυφή, τον λαό με την εξουσία, τότε πρέπει να φροντίσουμε να εξασφαλίσουμε αυτόν τον ρόλο του κόμματος. Και το βασικότερο όλων, οι απόψεις που διατυπώνονται στα τοπικά και περιφερειακά όργανα πρέπει να διοχετεύονται προς τα πάνω. Και όσο πιο άμεσα γίνεται αυτή η διαδικασία, όσο πιο γρήγορα η φωνή του λαού μεταφέρεται στην εξουσία, τόσο πιο πολύ η πολιτική ηγεσία θα ταυτίζεται με την βάση και τόσο λιγότερες κοινωνικές αντιδράσεις θα συμβαίνουν στην κοινωνία μας και η πολιτική θα επιτελεί τον ρόλο της, που είναι να υπηρετεί τον άνθρωπο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου