Της Αλεξάνδρας Κορωναίου*
Το 1897 ο γάλλος κοινωνιολόγος Emile Durkheim στο κλασικό του έργο H αυτοκτονία υποστήριζε ότι η κοινωνία είναι το πεδίο έκφρασης των ατομικών συναισθημάτων και δραστηριοτήτων αλλά και η εξουσία που ρυθμίζει αυτή την έκφραση. Μελετώντας το χρηματιστηριακό κραχ στη Βιέννη του 1873, που σκόρπισε πανικό στη Γερμανία, την Αγγλία και τη Γαλλία, διαπίστωνε ότι οι οικονομικές κρίσεις αυξάνουν τις τάσεις για αυτοκτονίες.
Ποιος θα περίμενε οι κοινωνιολογικές ανακαλύψεις του 19ου αιώνα να είναι τόσο επίκαιρες στην Ευρώπη του 21ου αιώνα; Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (2010), μια απότομη αύξηση της ανεργίας κατά 3% προκαλεί αύξηση των αυτοκτονιών κατά 4,4% και των ανθρωποκτονιών κατά 6%. Είναι λοιπόν επιστημονικά τεκμηριωμένο ότι η απώλεια της εργασίας (ή η απειλή απώλειας) συνδέεται με υψηλό στρες, οδύνη, κατάθλιψη και επιδείνωση της γενικότερης υγείας του πληθυσμού: φτωχή διατροφή, επιθετικότητα, βίαιη συμπεριφορά, αύξηση καπνίσματος και χρήσης αλκοόλ, καρδιοαγγειακά επεισόδια, κ.λπ.
Τέτοια φαινόμενα -και ιδιαίτερα οι κραυγές απελπισίας των ανθρώπων που επιλέγουν το θάνατο μπροστά στα αδιέξοδα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που βιώνουμε- δεν απασχολούν τους οικονομικούς και πολιτικούς ηγέτες των σύγχρονων κοινωνιών παρά ως «δυσάρεστα γεγονότα της ζωής», όταν κατά καιρούς εκφράζουν με περισσή υποκρισία τη λύπη τους. Υποκρισία, διότι αυτοί οι ίδιοι που προσπαθούν να σώσουν τις ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν καθημερινά μέτρα που οδηγούν τους λαούς τους στην κοινωνική απόγνωση, την οικονομική καταστροφή και την ψυχική κατάρρευση. Ας μην έχουμε πλέον καμία ψευδαίσθηση.
Οι αποφάσεις αυτές είναι συλλογικές αποφάσεις πολιτικών ηγετών που εγκλώβισαν την πολιτική σε μια διαχειριστική λογική αποδεχόμενοι, σαν «έτοιμοι από καιρό», ότι οι οικονομικές ελίτ θα επιβάλλουν το δικό τους νόμο και στην πολιτική και στην κοινωνία. Έχοντας ενστερνιστεί την αντίληψη ότι η κοινωνία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια επιχείρηση την οποία πρέπει να διαχειριστούν, ώστε να την κάνουν αποδοτική, ανταγωνιστική και αποτελεσματική, επιδεικνύουν θαυμαστή βούληση στην ανάληψη της ευθύνης εκτέλεσης των εντολών των ισχυρών. Ούτε μοιραίοι ούτε άβουλοι είναι. Είναι απολύτως συνειδητοποιημένοι στις επιλογές τους που, απαξιώνοντας κάθε έννοια κοινωνικού δεσμού, οδηγούν μια ολόκληρη κοινωνία στην πλήρη απόγνωση.
Ας συνειδητοποιήσουμε λοιπόν κι εμείς ποιο ακριβώς είναι το περιεχόμενο της δικής τους ευθύνης, μήπως και καταφέρουμε όχι μόνο να περισώσουμε την ύπαρξή μας αλλά να δώσουμε και πάλι νόημα σε αυτό που λέμε κοινωνία.
*Η κυρία Αλεξάνδρα Κορωναίου είναι Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Τέτοια φαινόμενα -και ιδιαίτερα οι κραυγές απελπισίας των ανθρώπων που επιλέγουν το θάνατο μπροστά στα αδιέξοδα της οικονομικής και κοινωνικής κρίσης που βιώνουμε- δεν απασχολούν τους οικονομικούς και πολιτικούς ηγέτες των σύγχρονων κοινωνιών παρά ως «δυσάρεστα γεγονότα της ζωής», όταν κατά καιρούς εκφράζουν με περισσή υποκρισία τη λύπη τους. Υποκρισία, διότι αυτοί οι ίδιοι που προσπαθούν να σώσουν τις ευρωπαϊκές χώρες λαμβάνουν καθημερινά μέτρα που οδηγούν τους λαούς τους στην κοινωνική απόγνωση, την οικονομική καταστροφή και την ψυχική κατάρρευση. Ας μην έχουμε πλέον καμία ψευδαίσθηση.
Οι αποφάσεις αυτές είναι συλλογικές αποφάσεις πολιτικών ηγετών που εγκλώβισαν την πολιτική σε μια διαχειριστική λογική αποδεχόμενοι, σαν «έτοιμοι από καιρό», ότι οι οικονομικές ελίτ θα επιβάλλουν το δικό τους νόμο και στην πολιτική και στην κοινωνία. Έχοντας ενστερνιστεί την αντίληψη ότι η κοινωνία δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια επιχείρηση την οποία πρέπει να διαχειριστούν, ώστε να την κάνουν αποδοτική, ανταγωνιστική και αποτελεσματική, επιδεικνύουν θαυμαστή βούληση στην ανάληψη της ευθύνης εκτέλεσης των εντολών των ισχυρών. Ούτε μοιραίοι ούτε άβουλοι είναι. Είναι απολύτως συνειδητοποιημένοι στις επιλογές τους που, απαξιώνοντας κάθε έννοια κοινωνικού δεσμού, οδηγούν μια ολόκληρη κοινωνία στην πλήρη απόγνωση.
Ας συνειδητοποιήσουμε λοιπόν κι εμείς ποιο ακριβώς είναι το περιεχόμενο της δικής τους ευθύνης, μήπως και καταφέρουμε όχι μόνο να περισώσουμε την ύπαρξή μας αλλά να δώσουμε και πάλι νόημα σε αυτό που λέμε κοινωνία.
*Η κυρία Αλεξάνδρα Κορωναίου είναι Καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου