Μια επίκαιρη αναδημοσίευση (από τον Δημότη Λιτοχώρου)

ΟΙ ΔΗΜΟΤΕΣ ΜΑΣ ΓΡΑΦΟΥΝ 

Αγαπητέ προσπάππε Γρηγόρη,

Πήρα το θάρρος να σου γράψω τώρα, στη δύση της δικιάς μου ζωής, μήπως έχεις τη δύναμη από εκεί που βρίσκεσαι να κάνεις κάτι. Ίσως είσαι κι εκεί προεστός, όπως ήσουν και στην επίγεια ζωή σου, τότε στην επανάσταση του 1878.Ο παππούς μου μιλούσε συχνά για την ιστορία της οικογένειας. Για την οικογένεια του πατέρα σου Μιχάλη - που γεννήθηκε σ' αυτό το σπίτι το 1738 - πως ξεκίνησε από τ' Άγραφα, πως κυνηγήθηκαν από τους Τούρκους στα Ορλωφικά , πως ήρθαν στα Γιάννενα και από κει στο Λιτόχωρο. Ήρθαν φέρνοντας μαζί τους το Ευαγγέλιο σε Γοτθική Γραφή που κάποιος μακρινός πρόγονος προμηθεύτηκε από την Τεργέστη. 

Καθώς διηγήθηκες στον εγγονό σου κτίσθηκε πρώτα φούρνος - όπου ψήνονταν το ψωμί, οι χαλβάδες, τα σιαμίτικα, τέχνη που φέρατε από την Ήπειρο και πολύ το εκτίμησαν στο χωριό - μετά το υπόλοιπο σπίτι που δεν κάηκε, καθώς είπες το 1878, επειδή ήταν δίπλα στο τουρκικό φρουραρχείο. Από εκεί διάβηκαν τα γυναικόπαιδα που γύρισαν από το παλιό μοναστήρι και πέρασαν κάτω από τα διασταυρωμένα ξίφη των Τούρκων φωνάζοντας < Ράι >. 

Ασφαλώς θα θυμάσαι την κρύπτη πάνω από την πόρτα του του δωματίου που βρίσκεται δίπλα στην κουζίνα. Ποτέ δεν μίλησες γι' αυτήν , ίσως από αξιοπρέπεια , ίσως από μετριοφροσύνη. Εκεί λοιπόν προσπάππε μου κρύφτηκαν πυρομαχικά για τον Μακεδονικό αγώνα. Καούδης, Στρεμπενιώτης, Καραλίβανος, Καπετάν Κώτας, Επίσκοπος Καραβαγγέλης, όλοι πέρασαν από το σπίτι, εφοδιάστηκαν με πυρομαχικά - σφαίρες για Γκρά και Μαρτίνι - και στη συνέχεια αφού διανυκτέρευσαν σ' άλλο σπίτι, περνούσαν στα Πιέρια και τον βάλτο των Γιαννιτσών. 

Την ίδια κρύπτη χρησιμοποίησα κι εγώ, στην διάρκεια της αντίστασης κατά των Γερμανών , για το αρχείο του ΕΑΜ καιτου ΕΛΑΣ , όταν ήμουν γραμματέας του αγώνα. Δυστυχώς όταν ήρθε η χούντα, το 1967 , με πιάσαν, και με στείλαν στα ξερονήσια. Η αδελφή μου η Κατίνα τάκαψε όλα από φόβο μην πέσουν στα χέρια των χουντικών . Μπήκαν στο σπίτι πήραν τα βιβλία και τους δίσκους αλλά δεν ανακάλυψαν τον κρύπτη. 

Αγαπητέ προσπάππε Γρηγόρη 

Οι Γερμανοί γκρέμισαν το αφιερωματικό κελί που είχες στον παλιό τον Άγιο Διονύσιο, ακριβώς πάνω από την είσοδο. Το ευαγγέλιο με τα Γοτθικά γράμματα χάθηκε με τον πολύ κόσμο στη διάρκεια της κηδείας του παππού Γάννη. Το παλιό πιστόλι ένα 45άρι << Κραντάι>> που χρησιμοποιήθηκε κατά τον Μακεδονικό αγώνα και το είχα κι εγώ στη διάρκεια της αντίστασης, αναγκάστηκα τότε να το πετάξω εξ αιτίας ενός προδότη. Έμεινε μόνο η εικόνα της Παναγίας με τον Χριστό στην αγκαλιά με τον Άγιο Διονύσιο να παραστέκει. Αυτή ίσως να κρατά το σπίτι όρθιο. Πιθανόν να το βλέπεις από εκεί που βρίσκεται και να στενοχωριέσαι για την κατάστασή του. 

Εγώ έχω χάσει την όρασή μου εδώ και μερικά χρόνια. Το ονειρεύομαι όμως να ζωντανεύει , με φωτισμένα τη νύχτα τα παράθυρα , το πάτωμα να τρίζει ελαφρά, τους παρευρισκόμενους στη νυχτερινή συνάντηση , να μιλούν χαμηλόφωνα συνωμοτικά, ο φούρνος να αναδίδει τις μυρουδιές από το ζεστό ψωμί και τα γλυκά , το λαδάκι στην εικόνα να σιγοκαίει καθώς το χιόνι πέφτει έξω απα-λά σβήνοντας τον ήχο των βηματισμών . Καπετάν Παύλος, Καπετάν Φωτεινός, Μπλάνας, Κόζακας, Μελάς, Κικίτσας. 

Χειμώνας του 1943...

Αγαπητέ προσπάππε, 

Φθινόπωρο του 2003.  

Ονειρεύομαι στον ίδιο χώρο ένα μουσείο, ένα μουσείο για τη Εθνική Αντίσταση. Για ένα πράγμα μόνο ήθελα να σε παρακαλέσω. Στείλε μου ένα σημάδι, ένα φως για το που βρίσκεται το Ευαγγέλιο... Θα το βάλω στο τραπέζι, κάτω από την κόγχη με το παλιό εικόνισμα - που ζωγραφίστηκε καθώς έλεγες από τον ίδιο τον Άγιο - με το καντήλι να καίει μέρα νύχτα... 

Τριανταφύλλου Γιάννης 

Για την αντιγραφή,

Παπαγεωργίου Τάσος