Τι έτρωγαν οι Έλληνες τα Χριστούγεννα (που δεν το τρώνε σήμερα);

Γεμιστή γαλοπούλα (σύμφωνα με το μεξικανικό έθιμο), πουτίγκα (σύμφωνα με το βρετανικό), ροκφόρ κατά τη γαλλική συνήθεια, γαλλικά κρασιά και σαμπάνια σε ευρωπαϊκό στυλ: Αυτά είναι κάποια από τα αγαθά που (μέχρι πρότινος τουλάχιστον) έκαναν την εμφάνισή τους τα Χριστούγεννα διεκδικώντας επίμονα μια θέση και στο ελληνικό γιορτινό τραπέζι. 

Όμως, αν γυρίσουμε κάμποσα χρόνια πίσω, δε θα βρούμε κανένα από αυτά τα εδέσματα στο τραπέζι των Ελλήνων είτε στην πόλη είτε στην ύπαιθρο. 

Ας θυμηθούμε τι πρωταγωνιστούσε εθιμοτυπικά στο χριστουγεννιάτικο ελληνικό τραπέζι σε άλλους καιρούς – έτσι για να μην ξεχνιόμαστε: 

Το ψωμί 

Το ψωμί της ημέρας ήταν ένα έργο τέχνης και ονομαζόταν – πώς αλλιώς; – Χριστόψωμο. Ήταν ζυμωτό και στρογγυλό, με ένα άσπαστο καρύδι και ένα σταυρό από ζυμάρι στο κέντρο του. 

Στην επιφάνειά του είχε χαραγμένα διάφορα καλλιτεχνικά σχέδια (φύλλα, λουλούδια, καρπούς, πουλιά). Το ζύμωμά του ήταν μια ιεροτελεστία και τα υλικά του, εκτός από φίνο αλεύρι και ειδική μαγιά (π.χ. από ξερό βασιλικό) περιελάμβαναν μέλι, σουσάμι, κανέλα, αμύγδαλα, γαρίφαλα, γλυκάνισο, μαστίχα και ροδόνερο. 

Θεωρείτο ευλογημένο ψωμί. Ανήμερα των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης το σταύρωνε, το έκοβε και το μοίραζε στην οικογένεια και τους επισκέπτες ανταλλάσσοντας ευχές. 

Σύμφωνα με την παράδοση, ο συμβολισμός του ειδικού αυτού ψωμιού θέλει να δείξει ότι «όπως όλοι οι σπόροι του σταριού ενώνονται σε ένα ψωμί, έτσι και όλοι οι λαοί κάποτε θα ενωθούν με έναν ποιμένα, τον Χριστό». 

Το φαγητό 

Χειροποίητες πίτες με γέμιση της αρεσκείας της νοικοκυράς – συνήθως εποχιακά λαχανικά (σπανάκι, πράσο, κρεμμύδια, χόρτα, κολοκύθα), αυγά, τυρί ή κιμά. Λαχανοντολμάδες: Το έθιμο φαίνεται ότι προέρχεται από το Βυζάντιο και σύμφωνα με τους λαογράφους, τα τυλιγμένα φύλλα του λάχανου συμβολίζουν τα σπάργανα του Χριστού. 

Ζεστή κοτόσουπα, την οποία έτρωγαν μετά από την επιστροφή τους από την εκκλησία. Η συνήθεια να σερβίρονται πιο ασυνήθιστα πουλερικά όπως η γαλοπούλα ή η χήνα, η οποία θεωρείτο πτηνό του Ήλιου, προέρχεται από το Μεξικό και αποσκοπούσε στο να κερδίσουν οι συνδαιτυμόνες την εύνοια του θεού Ήλιου.  

Χοιρινό με πρασοσέλινο ή ψητό στη χόβολη του τζακιού, αφού ήταν η εποχή της σφαγής των γουρουνιών, επονομαζόμενης και γουρουνοχαράς (μάλλον των σφαγέων και όχι των γουρουνιών…). Άλλες παραλλαγές του χοιρινού ήταν οι τηγανιές (μικρά κομμάτια κρέατος στο τηγάνι με ρίγανη) και η πηχτή (σιγοβρασμένο κρέας με μπόλικο λεμόνι). Και όλα αυτά συνοδεία καλού ντόπιου κρασιού.  

Αρνάκι στην κατσαρόλα με ρύζι (σούπα). 

Τα γλυκίσματα 

Παραδοσιακές τηγανίτες με μέλι, κανέλα και καρύδια. 

Μελομακάρονα (ελληνική πατέντα) και κουραμπιέδες (τούρκικης καταγωγής). 

Αυτά ευτυχώς κρατάνε γερά και σήμερα. 

Μοσχοβολιστά κουλουράκια ζυμωμένα με λάδι.