Όταν βλέπεις σταδιακά ανθρώπους που είχαν (και έχουν)τις τύχες του πολύπαθου τόπου μας στα χέρια τους να γίνονται η "σκιά" του αλλότινού σπουδαίου και φέρελπη εαυτού τους, σε μια προσπάθειά να κρατηθούν όσο το δυνατόν περισσότερο στην εξουσία με κάθε μέσο, τότε τα πολιτικά σχόλια περιτεύουν.
Το πιό πετυχημένο σχόλιο που μπορεί να υπάρξει, αλλά παράλληλα και λυτρωτική συμβουλή για να περισωθεί τουλάχιστον η αξιοπρέπεια των θεσμών που υπηρετούν, έρχεται από την τέχνη και μάλιστα ενός υψηλού επιπέδου ποίησης:
«ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ»
Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές—
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς,
μην πεις πως ήταν ένα όνειρο,
πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις.
Παρακάτω παραθέτω μια πλήρη ανάλυση του υπέροχου αυτού ποιήματος.
Ο τίτλος είναι παράθεμα από το ακόλουθο χωρίο του Πλουτάρχου (Βίος Αντωνίου, 75):
"Εν ταύτη τη νυκτί, λέγεται, μεσούση σχεδόν, εν ησυχία και κατηφεία της πόλεως δια φόβον και προσδοκίαν του μέλλοντος ούσης, αιφνίδιον οργάνων τε παντοδαπών εμμελείς τινας φωνάς ακουσθήναι και βοήν όχλου μετά ευασμών και πηδήσεων σατυρικών, ώσπερ θιάσου τινός ουκ αθορύβως εξελαύνοντος· είναι δε την ορμήν ομού τι διά της πόλεως μέσης επί την πύλην έξω την τετραμμένην προς τους πολεμίους, και ταύτη τον θόρυβον εκπεσείν πλείστον γενόμενον. Εδόκει δε τοις αναλογιζομένοις το σημείον, απολείπειν ο θεός Αντώνιον, ω μάλιστα συνεξομοιών και συνοικειών εαυτόν διετέλεσεν."
Στο χωρίο αυτό ο Πλούταρχος διηγείται ένα θαυμαστό φαινόμενο που άκουσαν οι κάτοικοι της Αλεξάνδρειας τον Αύγουστο του 30 π.Χ., την νύχτα της παραμονής της εισόδου των στρατευμάτων του Οκταβίου στην πολιορκημένη Αλεξάνδρεια, που την υπεράσπιζε ο Αντώνιος.
Το φαινόμενο (που συνοψίζεται από τον Καβάφη στους στ. 1-3) ερμηνεύτηκε από τους Αλεξανδρινούς ως θεϊκό σημάδι:
ότι ο ίδιος ο προστάτης-θεός του Αντωνίου, ο Διόνυσος, τον εγκατέλειπε και περνούσε μαζί με τον θίασο του, δηλαδή την συνοδεία του, στο εχθρικό στρατόπεδο.
Οι πολλές προστακτικές του ποιήματος μας επιτρέπουν να κατατάξουμε αδίστακτα το «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον» στα «φιλοσοφικά» ή διδακτικά ποιήματα του Καβάφη ― ακριβέστερα: στα παραινετικά «εις εαυτόν» ή μάλλον «εις πάντα αρμόδιον»
Δείτε και την καταπληκτική απαγγελία του από τον αλησμόνητο Δ. ΧΟΡΝ:
Το πιό πετυχημένο σχόλιο που μπορεί να υπάρξει, αλλά παράλληλα και λυτρωτική συμβουλή για να περισωθεί τουλάχιστον η αξιοπρέπεια των θεσμών που υπηρετούν, έρχεται από την τέχνη και μάλιστα ενός υψηλού επιπέδου ποίησης:
«ΑΠΟΛΕΙΠΕΙΝ Ο ΘΕΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΝ»
Σαν έξαφνα, ώρα μεσάνυχτ', ακουσθεί
αόρατος θίασος να περνά
με μουσικές εξαίσιες, με φωνές—
την τύχη σου που ενδίδει πια, τα έργα σου
που απέτυχαν, τα σχέδια της ζωής σου
που βγήκαν όλα πλάνες, μη ανωφέλετα θρηνήσεις.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που φεύγει.
Προ πάντων να μη γελασθείς,
μην πεις πως ήταν ένα όνειρο,
πως απατήθηκεν η ακοή σου·
μάταιες ελπίδες τέτοιες μην καταδεχθείς.
Σαν έτοιμος από καιρό, σα θαρραλέος,
σαν που ταιριάζει σε που αξιώθηκες μια τέτοια πόλι,πλησίασε σταθερά προς το παράθυρο,
κι άκουσε με συγκίνησιν, αλλ' όχι
με των δειλών τα παρακάλια και παράπονα,
ως τελευταία απόλαυσι τους ήχους,
τα εξαίσια όργανα του μυστικού θιάσου,
κι αποχαιρέτα την, την Aλεξάνδρεια που χάνεις.
Παρακάτω παραθέτω μια πλήρη ανάλυση του υπέροχου αυτού ποιήματος.
Ο τίτλος είναι παράθεμα από το ακόλουθο χωρίο του Πλουτάρχου (Βίος Αντωνίου, 75):
"Εν ταύτη τη νυκτί, λέγεται, μεσούση σχεδόν, εν ησυχία και κατηφεία της πόλεως δια φόβον και προσδοκίαν του μέλλοντος ούσης, αιφνίδιον οργάνων τε παντοδαπών εμμελείς τινας φωνάς ακουσθήναι και βοήν όχλου μετά ευασμών και πηδήσεων σατυρικών, ώσπερ θιάσου τινός ουκ αθορύβως εξελαύνοντος· είναι δε την ορμήν ομού τι διά της πόλεως μέσης επί την πύλην έξω την τετραμμένην προς τους πολεμίους, και ταύτη τον θόρυβον εκπεσείν πλείστον γενόμενον. Εδόκει δε τοις αναλογιζομένοις το σημείον, απολείπειν ο θεός Αντώνιον, ω μάλιστα συνεξομοιών και συνοικειών εαυτόν διετέλεσεν."
Στο χωρίο αυτό ο Πλούταρχος διηγείται ένα θαυμαστό φαινόμενο που άκουσαν οι κάτοικοι της Αλεξάνδρειας τον Αύγουστο του 30 π.Χ., την νύχτα της παραμονής της εισόδου των στρατευμάτων του Οκταβίου στην πολιορκημένη Αλεξάνδρεια, που την υπεράσπιζε ο Αντώνιος.
Το φαινόμενο (που συνοψίζεται από τον Καβάφη στους στ. 1-3) ερμηνεύτηκε από τους Αλεξανδρινούς ως θεϊκό σημάδι:
ότι ο ίδιος ο προστάτης-θεός του Αντωνίου, ο Διόνυσος, τον εγκατέλειπε και περνούσε μαζί με τον θίασο του, δηλαδή την συνοδεία του, στο εχθρικό στρατόπεδο.
Οι πολλές προστακτικές του ποιήματος μας επιτρέπουν να κατατάξουμε αδίστακτα το «Απολείπειν ο θεός Αντώνιον» στα «φιλοσοφικά» ή διδακτικά ποιήματα του Καβάφη ― ακριβέστερα: στα παραινετικά «εις εαυτόν» ή μάλλον «εις πάντα αρμόδιον»
Δείτε και την καταπληκτική απαγγελία του από τον αλησμόνητο Δ. ΧΟΡΝ:
η ΟΛΥΜΠΙΑ ΝΕΜΕΣΙΣ
ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ! Η ΝΕΜΕΣΙΣ ΟΜΩΣ ΔΕΝ ΚΑΤΑΦΘΑΝΕΙ ΑΠΟ ΜΟΝΗ ΤΗΣ. ΚΑΤΙ ΠΡΟΗΓΕΙΤΑΙ, ΚΑΤΙ ΕΠΕΤΑΙ:
ΑπάντησηΔιαγραφήΥΒΡΙΣ - ΝΕΜΕΣΙΣ - ΑΤΗ.
Μια και εδώ οι αναγνώστες του blog είναι φευγάτοι και βάλθηκαν να μας κάνουν να νομίζουμε πως είμαστε ξανά φοιτητές σε αμφιθέατρο της Φιλοσοφικής (η χαρά του Λάππα!)ας βάλω και εγώ ένα λιθαράκι στην όλη προσπάθεια. Πηγή μου η ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ:
ΑπάντησηΔιαγραφήΗ ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτικη και οικονομική), συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-, θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὓβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.
Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση/συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης του κόσμου, πιστευόταν ότι (επαναλαμβανόμενη, και μάλιστα μετά από προειδοποιήσεις των ίδιων των θεών) οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του «ὑβριστοῦ» (ὓβρις > ὑβρίζω > ὑβριστής).
Αποδίδοντας την αντίληψη σχετικά με την ύβρη και τις συνέπειές της, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην αρχαιότερή της μορφή, με το σχήμα ὓβρις→ἂτη→νέμεσις→τίσις μπορούμε να πούμε ότι οι αρχαίοι πίστευαν πως μια «ὓβρις» συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε στον υβριστή την «ἂτην», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την «τίσιν», δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή του.
Από την κλασική εποχή και μετά, σε πολλές περιπτώσεις οι έννοιες Άτη, Δίκη και Νέμεσις φαίνεται να αποκτούν στη συνείδηση των ανθρώπων ισοδύναμη σημασία, αυτήν της θείας τιμωρίας.
O KALITEROS PARALILISMOS POU MPOROUSE NA PAROUSIASEI KAPOIOS GIA TIN SIGEKRIMENI PERIPTOSI!!!MILAME TAIRIAZEI APOLITA!!!LES KAI GRAFTIKE PERNONTAS OS PARADEIGMA TON EN ARGIA PLEON DIMARXO DIOU-OLYMPOU!!!!BRAVO FILE MOU 3.30, META APO AFTON SOU TON PARALILISMO DEN PREPEI NA SXOLIASEI KANENAS ALLOS TIPOTA PARA MONAXA EVGE PROS ESENA!!!
ΑπάντησηΔιαγραφή